Ayurveda is de studie, de kennis en het kennen van de ons omringende kwaliteiten.
Het is een energetische geneeswijze die de mens vanuit het standpunt energie bekijkt. Kwaliteiten, krachten, hoedanigheden of eigenschappen zijn alles wat van gelijk welke energie kan ervaren worden. In dit energetisch model wordt alles uitgedrukt in termen van kwaliteiten. Vuur energie wordt ervaren door zijn hitte. Wind kennen we onder meer door zijn droog makende kwaliteit. Water energie heeft van nature een koude kwaliteit. Deze kwaliteiten noemt Ayurveda de guna’s. De guna’s of kwaliteiten vormen de rode draad doorheen heel de Ayurveda.
De spijsvertering wordt gezien als een vuur, een haardvuur of een kampvuur bijvoorbeeld. Zaak in het Ayurvedisch model is, om dat spijsverteringsvuur of Agni goed brandend te houden. Dat op zijn beurt heeft te maken met het voedsel en de kwaliteiten ervan. Soms heeft het vuur nood aan enkele zware, eikenblokken en soms heeft het vuur lichte, droge twijgjes van doen. Soms heeft ons lichaam zwaar voedsel nodig en soms licht voedsel, de ene keer en voor de ene persoon zijn koele dranken goed en bij de andere is warmte veel beter. Tijd en plaats zijn in dit model bepalend voor de uitkomst. Mensen aan de evenaar hebben voedsel nodig met andere kwaliteiten als de Eskimo’s. Seizoenen hebben elk hun kwaliteiten en beïnvloeden daardoor rechtstreeks de mens. De zomer bijvoorbeeld heeft alle kwaliteiten van het vuur. Warmte, hitte en droogte zorgen voor verhitting van het lichaam en de geest. Voedsel van het seizoen als fruit, salades en andere groenten zorgen dan voor afkoeling.
De kwalitatieve kijk op mens en wereld, vindt je nu nog terug in de numerologie, de astrologie en de Feng Shui. In de numerologie wordt gekeken naar de hoedanigheden of kwaliteiten die bepaalde getallen aangeven. Pythagoras leerde al dat getallen een eigen betekenis hadden, los van de cijfers waarmee ze worden aangeduid. Het cijfer 1 bijvoorbeeld is heel precies bepaald, terwijl het getal één verschillende interpretaties kent. De horoscopie, letterlijk: ‘in het uur kijken’ is de studie van de kwaliteiten van de tijd of de kwali-tijd. Deze kwaliteiten zijn onder meer belangrijk bij het zaaien en oogsten van groenten, kruiden en medicinale planten. Vastu of de Indiase Feng Shui, gaat zien naar de kwaliteiten van de plaats. Kleuren hebben ook hun kwaliteiten. Dat is de reden waarom zwart slanker maakt en witte kleding verdikt. Poëzie bij uitstek is de taal van kwaliteiten. Hoe kan je beter de essentie van bijvoorbeeld de herfst weergeven als met een gedicht hierover?
Maar ook met een gerecht kan dat. De herfst op je bord bijvoorbeeld. Oog voor de kwaliteit van de producten, de kwaliteit van bereiding en de kwaliteit van combineren kan koken tot kunst maken. Een goede kok heeft oog voor kwaliteit én kwantiteit.
De oude kruidendokters van bij ons, als Rembert Dodoens en Abraham Munting beschreven planten ook aan de hand van hun krachten. Krachten zijn een andere naam voor kwaliteiten.
In 1696 zegt Abraham Munting in zijn “Beschrijving der Aardgewassen” over de krachten van de komkommer: “De vruchten, koud en vochtig in den tweeden Graad, zijn zeer ongezond te eten: want ze verwekken Winden, verkouden de Maag en maken quaad Bloed. Doch voor fterke Naturen en hitzige Menfchen zijn ze niet ondienftig; want zij verkoelen zonder verrotting, zijn ook de Blaas, Buyk en Maag aangenaam.”
Wat kunnen we hier nog mee? Als zij schrijven dat komkommer koud is tot in de tweede graad, hebben we terug een model nodig om te begrijpen wat zij bedoelen. Flarden van deze kennis leven verder in de volkswijsheid of boerenwijsheid, maar het is géén coherent of samenhangend geheel meer. Kennis van Ayurveda brengt deze krachten of kwaliteiten terug tot leven.
Ayurveda laat je dus op een andere, kwalitatieve manier kijken naar jezelf, je voeding, je leven en de wereld.
Peter Van Herck